İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi (28.01.2020 tarihli güncelleme)

İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, Gülhane Parkı içindeki Has Ahırlar Binası’nda, 25 Mayıs 2008'de hizmete girmiş bir müzedir. Müzede, TÜBA (Türk Bilimadamları) onursal üyelerinden ve Frankfurt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan, 9. ve 16. yüzyıl arasındaki Müslüman bilginler tarafından icat edilmiş çeşitli bilim ve teknoloji aletleri sergilenmektedir.

Müzenin bir benzeri Frankfurt Üniversitesi Arap-İslam Bilimler Tarihi Enstitüsü'nde bulunmaktadır.

Sergilenen eserlerin çok büyük bir kısmı Arapça, Farsça ve Türkçe kaynaklardaki veya onların Latince ve İspanyolca çevirilerindeki şekil ve tanımlara göre Frankfurt, J. W. Goethe Üniversitesi'ne bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü tarafından yapılmıştır. Müze'deki model ve paneller İslam kültür tarihinde bilim ve teknolojinin ulaştığı yüksek düzeye tanıklık etmektedir.

Tarihi binanın girişi önünde, Arap-İslam coğrafyasının bilim tarihi açısından en anlamlı çalışmalarından birine dayanarak yapılmış olan bir yerküre, ziyarete davet etmektedir. Halife el-Memun´un (hilafeti: 198-218 H./ 813-833 M.) emri üzerine, küresel tasarım ile hazırlanan dünya haritası o zamanlar tanınan dünyanın coğrafyasını şaşırtıcı bir doğrulukta göstermektedir. Memun´un haritasının ortaya çıkarılması, üzerinde yapılan bilimsel çalışma ve kürenin müzede sergilenmesi, ziyaretçileri bekleyen 500'ün üzerindeki diğer eserler gibi, 1982 yılında Frankfurt Goethe Üniversitesine bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü´nü kurmuş olan Profesör Fuat Sezgin´in araştırmaları sayesinde gerçekleşmiştir.

Arap-İslam yazma eserleri üzerinde yıllar süren bilim-tarihsel yoğun çalışmalar, bu müzede sergilenen ve bugün ziyaretçisine eşsiz bir bilimsel yolculuğu mümkün kılan eserlerin zeminini oluşturmuştur. 9-17. yüzyılların bilimsel ve teknik gelişmelerini yansıtan bu eserler, detaylarına sadık kalarak hazırlanmıştır. İlk olarak bilim tarihinin değişik disiplinlerdeki evrimini kapsamlı bir şekilde takip etme imkanı sunmakla İstanbul'daki müze dünya çapında bir yenilik arz etmektedir. Astronomi, coğrafya, gemicilik, zaman ölçümü, geometri, optik, tıp, kimya, mineraloji, fizik, teknik, mimari ve harp tekniği sahalarında sistematik bir düzenle sergilenen eserler göstermektedir ki, Arap-İslam bilimlerinin büyük keşif ve buluşları – Arapça o dönemde evrensel bilim dili idi- , değişik yollardan Avrupa´ya gelmiş, orada kabul bulmuş ve alınarak adapte edilmişlerdir. Evrensel bilim tarihi, ziyaretçiye sürekliliği bozulmadan sunulmaktadır; bu, özelikle Arap-İslam dünyasındaki yeniliklerin Avrupa tarafından alınışı, maketler aracılığı ile karşılıklı sergilendiğinde göze çarpmaktadır.

İslam kültür çevresinin bilim tarihindeki seçkin çalışmaları hem görülmekte, hem de levhalardaki metinler vasıtasıyla çok dilde ve detaylı olarak açıklanmaktadır. İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi sevindirici bir şekilde, Avrupa müzelerinin eğilimine uyarak ziyaretçilere, sergilenen eserle ilgili sadece birkaç satır bilgi aktarmakla kalmıyor; bilakis, ziyaretçiyi zaman ayırmaya ve bilim tarihinin bu eşsiz sergisini daha derinden anlamaya davet ediyor. Müzeyi gezmiş olmak, ziyaretçiyi, Prof. Fuat Sezgin´in 5 cilt olarak yayınlanmış eseri vasıtası ile (Almanca ve Fransızcasının yanı sıra 2007 yılından itibaren Türkçesi de mevcut) İslam bilim ve teknik tarihinin etkileyici dünyasını daha yakından tanımaya teşvik etmektedir.

İstanbul'daki İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, bir taraftan bilimsel eserlerin estetik ve öğreticiliği, diğer yandan bıraktığı intiba ve kazandırdığı bilgi ile özel bir etkileyici güce sahip.

İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'nin tanıtım filmini buradan izleyebilirsiniz.

Müze; 1 Nisan - 1 Ekim tarihleri arasında 09:00-20:00, 1 Ekim - 1 Nisan tarihleri arasında 09:00-16:45 saatleri arasında ziyarete açıktır. Giriş ücreti 14 TL olup, müzekart ücretsiz ziyaret edebilirsiniz. (28.01.2020 tarihli güncelleme)

Müzeye; Gülhane Parkı'nın Aya Sofya yakınındaki ana giriş kapısından veya Saray Burnu tarafındaki Sahil Yolu (Kennedy Caddesi) kapısından ulaşılabilmektedir. Gülhane Parkı'nın içinde yer alan müzenin konumunu aşağıdaki haritada işaretledim.