Kuzguncuk Bostanı

Öncelikle Kuzguncuk Bostanı'nın geçmişten bugüne kadar olan gelişmesine bakalım.  

Sultan Mehmet Reşat döneminden kalan 16 bin 445 metrekarelik yeşil alan, uzun yıllar bostan olarak kullanılmış. Bostan son sahibi Rum İspiro Şore’den 1977’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne geçmiş. Bostana, İspiro Şoro’nun oğlu İlia Şore’den dolayı Kuzguncuklular İlia’nın Bostanı da denilmekte. 700 yıldan fazla bir tarihe sahip olan Şore ailesinin yıllarca ekip biçtiği Kuzguncuk bostanı 1977’de vakıflara geçmiş. 1986 yılına kadar imar planlarında yeşil alan olarak yer almış. Kaynak: İkarusdergi

1986 yılına kadar “yeşil alan” olarak tescillenmiş olan bostan alanı, Boğaziçi Kanununa rağmen “birileri” sayesinde içinde ilkokul barındıran bir plan tadilatına uğramış. Bundan sonra da Kuzguncuklular için uzun bir mücadele dönemi başlamış. 1992 yılında, “özel hastane” yapılmak üzere 10 yıllığına kiralanan Bostan ilk kez etrafı telle çevrilip, inşaat malzemeleri ile tanıştırılmış. Mahalleli hemen toplanıp telleri keserek, asılan panoları indirip vinçin çalışma mekanizmasını bozarak, briketlere asit dökerek tepkisini koyunca kiracı vakıf geri adım atmış. “Özel hastane” projesini, “özel ilkokul” olarak revize edip tekrar başvurmuş. Devlet kurumları arasında yazışmalar sürmüş, ‘olur’lar teker teker toplanırken sene 2000 olmuş. Ve bostan bir sabah kapısında sondaj makinesi ile uyanmış. Kuzguncuklular önce sondaj makinesini içeri sokmamak için uğraşmış, kadınlar kapının önünde bedenlerini barikat yapmış ve sonrasında ise “izinsiz kazı” ihbarı ile suç duyurusunda bulunulmuş. Kuzguncuklular Derneği hukuk mücadelesini başlatırken, mahallede de hummalı bir çalışma başlamış. İmzalar toplanmış, bildiriler dağıtılmış, cadde kenarlarında piknik düzenlenmiş, Büyükşehir ve ilçe belediye meclis üyelerine ulaşılarak süreç anlatılmaya çalışılmış. Konuya müdahil her kuruma itiraz ve bilgilendirme dilekçeleri gönderilmiş, Kamuoyu yaratmak için şenlikler düzenlenmiş. Koruma Kurulu ihbarı dikkate alarak, yapılan çalışmaların izinsiz olup durdurulması yönünde karar verirken Şehir Plancıları odasının açtığı, derneğin ve Mimarlar Odasının da müdahil olduğu dava kazanılmış, İdari mahkeme yürütmeyi durdurmuş. Sokaklarda kazanılan zafer hukukla da taçlanmıştır. Vakıflar yeni bir kiracı ararken, bostanın yapılaşmaya açılmasını istemeyen semt halkı, kendilerine ait “halka açık tarım ve eğitim” projesini hayata geçirmek için bir kooparatif kurmuş ancak sözleşme zamanı geldiğinde gerekli finansmanı bulamadığı için bostanı kiralayamamış. Ama fidanlık yapmak üzere ortaya çıkan bir şirket bostanı kiralayarak semt halkının içini rahatlatmış. Uzun bir süre için bostan yeniden yeşile bürünmüş. 2011 yılında ise Vakıflar, bostanı yap-işlet-devret modeli ile tekar alıcıya çıkarmış. Bu haberi öğrenen semt halkı mücadeleyi yeniden başlatmış. “kahraman bostan yapılaşmaya karşı” sloganı ile bir şenlik düzenlenmiş. Kuzguncuk caddesi bostan korkulukları ile donatılmış. Mahalleli neyi isteyip neyi istemediğini anlatan söyleşi videoları çekerek görsel basında ve sanal alem de derdini anlatmaya çalışmış. Haber kanallarına konu olmuş. 2012 yılında vakıflar “özel okul” projesini Boğaziçi İmar Müdürlüğü’ne göndermiş. Kuzguncuklular Derneği , Koruma Kuruluna ve diğer ilgili kurumlara yeniden kapsamlı bir itiraz dilekçesi göndermiş. Yine bir hukuki başarı gelmiş ve 6. Koruma kurulu projeye onay vermemiş. Ama artık tüm kent gibi Kuzguncuklular da Ankara’daki Yüksek Kurulu öğrenmiş. Yüksek Kurul Taksim projesine onay verdiği gibi “bostan”a da onay vermiş. Proje daha sonra da Çevre ve şehircilik Bakanlığı bünyesindeki Tabiatı Koruma Komisyonu'na gitmiş. Kuzguncuklular Derneği, yüksek Kurul kararına itiraz ederek dava açmış. Dava, “derneğin bir menfaati” olmadığı gerekçesiyle reddedilmiiş. Dernek kararı temyiz etmiş. Semt halkı ise yine bostanı konuşuyor, bostanda toplanıyor. Kimi zaman dilekçe topluyor, kimi zaman tohum dağıtıyor (2012 Hıdrellez etkinliği kapsamında Emanetçiler Derneği ile tohum takası yapılmış, Aynı yıl mahalleli ile birlikte bostanda temizlik yapılmış, sanal bostan oluşturulmuş), 2013 yılında 2.si düzenlenen hıdrellez etkinliğinde sanatçıların desteğiyle etkinlikler yapılmış, Mahalleli yaptıkları yemekler ile satışından gelen geliri dava masraflarında kullanılmak derneğe bağışlamış. Kaynak: Kahramanbostan

2014 yılında ise Bostan'ı Üsküdar Belediyesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nden aylık 21 bin TL'ye kiralamış. 21 Nisan 2014 tarihinde Kuzguncuk Bostanı'nda olaylar çıkmış. Sabah saatlerinde Üsküdar Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü'ne bağlı ekiplerin bostana geldiğini gören mahalle sakinleri tepki göstermiş. Ekiplerin, “budama” diyerek yaptığı çalışmada, 100 yıllık nar ağacını ve bazı küçük ağaçlar ile böğürtlen, defne ve erguvanları kestiğini söyleyen Kuzguncuklular Derneği Başkanı Tülay Onat, “Belediye ekipleri buraya temizlik ve küçük çaplı budama niyetiyle geldiler ama işi biraz abarttılar. Biz de dernek ve Kuzguncuk halkı olarak bunu engellemeye çalışıyoruz. Burası SİT alanı, belediye kiralamış olabilir ama bu ağaçları, plansız, projesiz, sorgusuz, sualsiz, elinde herhangi bir şu ağacın şu dalı, şu setin şu düzlüğü gibi bir belirleyici tarif olmadan kesemeyeceğini düşünüyoruz ve bunu engellemeye çalışıyoruz. Buraya budama amacıyla geldiler ve iki gün boyunca bunu yaptılar. Ama o iki gün de biz nezaret ettik ve bizim isteklerimize ve koyduğumuz sınırlara riayet ettiler. Sadece kuru ot ve kuru dal kestiler ama sonra başlarındaki yetkili olan beyefendi, “üstlerimize gösterdik, fotoğraflarını çektik, yeterli bulmadılar, onun için devam ediyoruz budamaya” diye geldiler bu sabah. Biz de geldik. O arada biz gelene kadar iki düzlüğü kesmişler. Burası yapılaşmaya açık alan değil. Burası için geçmişte de bu tür yapılaşma girişimleri olmuş ama mahkeme kararlarıyla, kurul kararlarıyla, komisyon kararlarıyla yapılaşmaya uygun olmadığı artık defalarca tekrar edilmiş bir bölge. Burası bostan. Tapuda da bostan, 700 yıldır da bostan. Burası böyle kullanılacak bir yer. Budama işlemi Ekim ve Ocak ayları arasında yapılıyor. Nisan’da bütün ağaçlara su yürümüşken bu budama işi olmaz. Bir ağaç kolay yetişmiyor. İnsanın yüreği sızlıyor. Hakikaten enteresan bir şey. Tabi ki budamanın zamanı var. Zaten Ziraat ve TEMA burada budama gerektiğini söyledi. Bunun yapılması gerektiğini bize de söyledi. Biz de belediyeye bunu söyledik. Ama Nisan’ın 20’sinde gelin demedik. Bir planı projesi olmadan olacak bir şey değil. Planlama gerekiyor. Yani eline testereyi alan buraya girmemeli. Bütün bunları planlamaları gerekmez mi” demiş.

Kuzguncuk Bostanı’nda ağaçların kesildiği iddialarına yanıt veren Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen, yapılan işlemin ağaç kesme değil, çevre temizliği olduğunu söyledi. Kesinlikle bir ağaç kesiminin söz konusu olmadığını, ot biçimi ve kuru ağaç dallarının temizlenmesi ve budama işlemi yapıldığını ifade eden Türkmen, “Amacımız bostanı haşerelerden ve yabani otlardan temizleyip, sağlıklı ve temiz görünmesini sağlamaktır. Kuzguncuk’taki Bostanı, Üsküdar Belediyesi olarak, Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden ayda 21 bin liraya bir yıllığına kiraladık. Kuzguncuk Bostanı’nı biz tüm halkın hizmetine açıyoruz. Halkımız gelecek, piknik yapacak, bostandan istifade edecek. Çalılar arazinin yüzde 70’ini sarmıştı. Biz orada yabani bitkilerin temizliğini yapıyoruz. Orada bir yapılaşma asla olmayacak. Zaten imar planı yapılaşmaya uygun değil. Şu anda da orada yıllardır bakımsızlıktan kaynaklanan bir bakım ihtiyacı var. Ağaçların diplerini, dikenleri, yabani otları temizliyoruz. Büyüyen çalıları tertemiz, pırıl yapıyoruz. Zaten bu günlerde yapmamız lazım, yoksa mevsimi geçiyor. Mayıs ayı girmeden birkaç gün içinde temizlememiz lazım. Çevreyle, halkla derdi olmayanların, yıllardır kendi bahçeleri gibi kullananların düzeni bozuluyor. Asıl dertleri o değil. Ağacı bahane ederek engellemeye çalışıyorlar ama biz onlara fırsat vermeyeceğiz. Herkesin bahçesi olacak orası.” demiş. Kaynak: Hürriyet

Son olarak Kuzguncuk Bostanı'nda yapılan çalışmaları da anlatalım ve toparlayalım. 4 Nisan 2015 tarihli Üsküdar Belediyesi'nin internet sitesindeki habere göre; "Üsküdar Belediyesi’nin Kuzguncuk Bostanı Projesi’ kapsamında bostan olarak belirlenen ve ekime hazır hale getirilen dikim alanına, gerçekleştirilen ‘Kuzguncuk Bostanı Bahar Şenliği’ etkinliğiyle domates, biber ve patlıcan tohumu ekildi. Başkan Hilmi Türkmen yaptığı konuşmada, Kuzguncuk Bostanı’nın bugüne kadar yeşil alan olarak muhafaza ederek Belediye'ye kiralayan Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne teşekkür etti. Belediyeye 1 yıl önce kiralandığı zaman halinin hiç de iç açıcı olmadığını ve Kuzguncuklularla birlikte burasının ne şekilde düzenlemesi gerektiği yönünde görüşmeler yaptıklarını söyledi. Bu projenin hayata geçirilmesinde nasıl ki Kuzguncuklu dostlarımızla birlikte çalıştıksa yine aynı şekilde kullanımında da birlikte hareket edeceklerini ve buranın asla yapılaşmasına müsaade etmeyeceklerini söyledi. Başkan Hilmi Türkmen, ormanlık alanı da mesire alanı olarak düzenleyeceklerini dile getirip, Üsküdar’ın fidanlarını toprakla buluşturan etkinliğin güzel geçmesini diledi."

Olaylarla ilgili daha detaylı bilgi Kuzguncuklular Derneği'nin facebook sayfasındaki açıklamadan okuyabilir. 

             

Şimdi Kuzguncuk Bostanı'nın son haline gelirsek. Biz eşimle birlikte bu haftasonu Çengelköy ve Kuzguncuk'ta gezdik. Bostan; çocuk oyun alanı, spor sahası, çim amfi, gabion (tel sepet) duvarları, yürüme yolları ve tarım alanlarından oluşuyor. Bostanın içerisinde ayrıca meydan alanı, yürüyüş yolları ve afet toplanma alanı bulunuyor. Bostanın girişinde yazılı olan tabelada kullanım kuralları belirtilmiş. Tarım alanlarında geleneksel bostan fikrine uygun olarak gıda amaçlı ekilmesi, tarım alanlarına ağaç ekilmemesi, yerel tohum kullanılması, kimyasal gübre kullanılmaması istenilmiş. Bir diğer bilgilendirme tabelasında ise bostan ekim - dikim - bakım ve hasat takvimi var. 

Geçen kış 2015 yaz döneminde ekim - dikim yapmak isteyenler için Kuzguncuklular Derneği'nin facebook sayfasında açıklama yapılmış. Önümüzdeki senelerde böyle bir başvurular açıklanması durumunda katılmak için derneğin facebook sayfasını takip edebilirsiniz.

Bostan etkinlik günleri dışında 07.00 - 22.00 saatleri arasında açık. Bizim gittiğimizde domates, patlıcan, mısır, biber ekiliydi. Sizler de eğer yakınlardaysanız, gitme şansınız varsa Üsküdar gibi İstanbul'un merkez ilçelerinden birinde tarım ürünlerinin yetiştirildiği bu yeri mutlaka gidip görün.

                   

               

Kuzguncuk Bostanı'nın bulunduğu alanı aşağıdaki haritada işaretledim. Bostanı ve çevresini detaylı olarak inceleyebilirsiniz. 

Üsküdar Beleyesi'nin internet sitesinde yayınlanan son haber:

 Hıdırellez Bayramı Üsküdar'da Coşkuyla Kutlandı