Çeşme Kalesi (22.01.2020 tarihli güncelleme)

Çeşme Kalesi, 1508 yılında Osmanlı Padişahı II. Beyazıt tarafından, Aydın Valisi Mir Haydar aracılığıyla, Mimar Ahmet oğlu Mehmet'e yaptırılmıştır. Kalenin ilk inşaatı tam deniz kıyısına yapılmıştır. Ancak, sonraki yıllarda denizin doldurulması sonucu bugünkü konumunu almıştır.

Kale ve liman, ticaret ve savaş gemilerini kötü hava koşullarına ve düşman saldırılarına karşı korumaktaydı. Kalenin güney kapısı, Osmanlı mimarisinin bütün özelliklerini taşımaktadır. Günümüze kadar çok iyi bir şekilde korunarak gelen kale içinde Çeşme Arkeoloji Müzesi yer almaktadır. Çeşme Müzesi ilk defa 1965 yılında İstanbul Topkapı Müzesi'nden getirilen silahlarla silah müzesi olarak ziyarete açılmış olup, 1984 yılına kadar böyle devam etmiştir. Müzede bulunan silahlar salondaki aşırı nemden dolayı oksitlenerek bozulmaya başladığından, İzmir Arkeoloji ve Ödemiş müzelerine devredilmiştir. Aynı teşhir salonu düzenlenerek 1964 yılından beri devam eden Ildırı (Erythrai) antik şehrinde yapılan kurtarma kazılarından elde edilen eserler sergilenmektedir. Çeşme Kalesi'nin içinde 1768 - 1771 Osmanlı - Rus Savaşları Çeşme Deniz Savaşı Sergi Holü de bulunmaktadır. 

Çeşme Kalesinin dış kısmında Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın aslanı ile birlikte yapılmış bir heykeli bulunmaktadır. Heykelin tanıtım kısmında kendisi şu şekilde tanıtılmmıştır: "Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa (1714 - 1790), Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz'de egemenlik kurmuş en büyük amiralleri arasındadır. Sadrazamlığa kadar yükseldi ve 1770'de Çeşme körfezinde gerçekleşen Osmanlı - Rus Deniz Savaşı'nda büyük kahramanlık gösterdi. Afrika'da küçücük iken yanına alıp büyüttüğü aslanı ile dolaştığı için Avrupalı ressamların yaptığı tablolara ve heykellere konu olmuştur." 

 

16’ncı yüzyıl başlarında Piri Reis’in haritasına işaretlenen kaleyi 1671’de gören Evliya Çelebi, ünlü eseri Seyahatname’de şöyle anlatmıştı: “Deniz kıyısında bir alçak kaya üzere; batı tarafı deniz, doğu tarafı bayırlı sahra ve dağdır… Kale içindeki hanelerin hepsi batı tarafından Sakız Adası’na doğru denize nazır elli adet toprak örtülü evlerdir. Dizdarı ve 185 neferi hep bunda otururlar. Kalesi dörtgen şekilli, taş yapılı Hoşa-bad kalesidir. Bu kale doğudan batı tarafına uzunlamasına olub boyu yokuş aşağı hendek kenarınca iki yüz adımdır ve genişliği yüz elli adımdır. Bu hesap üzere kale çepeçevre yedi yüz adımdır. Üç tarafı derin hendektir. Lakin batı tarafı kayalarını deniz dövdüğünden hendeği yoktur. Kıbleye (güneye) bakan varoşa açılır sağlam demir kapası vardır. Hendek üzerinde zenberekli asma köprü ile geçilir köprü vardır. Bu kapu tarafı iki kat kale divandır. İç kalenin batıya nazır bir demir kapusu var ki, üzerinde tarihi yazılı olan kapudur. Bu kapudan içeri bir kat demir kapu daha vardır. İç kale böylece iki kat kapu olmuş olur. Bu iki kapunun üstünde Sultan İkinci Bayezıd’ın üst kat camii var.” (Kaynak: izmirdergisi.com)

Her gün 1 Nisan - 31 Ekim ayları arasında 08:00-19:00, 31 Ekim - 1 Nisan tarihleri arasında 08:30-17:30 saatleri arasında açık olan müzeyi müzekart ile gezebileceğiniz gibi 14 TL giriş ücretini ödeyerek de gezebilirsiniz (22.01.2020 tarihli güncelleme). Müze ile ilgili daha detaylı bilgileri Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ilgili internet sayfalarından (1, 2) alabilirsiniz. 

Müzenin konumunu aşağıdaki haritadan detaylı olarak inceleyebilirsiniz. 

1770 Çeşme Deniz Savaşı hakkında Ali Rıza İşipek ve Oğuz Aydemir'e ait eser incelenebilir.